Kruisheer Vermazeren in Bondo in de jaren 1950

De aanstellingen op de missieposten in de jaren vijftig in Bondo waren vaak het resultaat van improvisatie. Bondo is een stad in het noordoosten van Congo (RDC). We vermelden enkele opvallende redenen. Daarbij presenteren we enkele foto’s van Petrus Joannes Vermazeren uit de jaren 1950 in Congo.

missiefoto uit Bondo van een meisje draagt haar broertje op haar rug
Meisje met haar broertje

In de missie in Bondo

De reguliere overste van de kruisheren zag zich gedwongen om zijn confraters geregeld te verplaatsen, al was het maar om de ‘gaten’ te vullen, wanneer confraters ziek werden of op vakantie gingen. Soms werd de werking op een missiepost gehinderd door temperamenten die met elkaar botsten, zodat een verplaatsing zich opdrong. Maar iedere nieuwe benoeming bracht een kettingreactie teweeg. Ook konden heel wat confraters in hun bekeringsijver niet weerstaan aan de lokroep van de brousse. Het was allemaal goed en wel, met een permanent tekort aan missionarissen tot gevolg. In deze belichten we als voorbeeld de benoemingen van Petrus Joannes Vermazeren.

missiefoto uit Bondo van een kruisheer in missiehabijt
Kruisheer Vermazeren op missie in Bondo

Jeng Vermazeren

Petrus Joannes Vermazeren (1920-1967) vertrok op 8 november 1947 als missionaris naar Belgisch-Congo. Jeng, zoals hij genoemd werd, was in de jaren 1949 tot 1951 werkzaam in Bondo op het kleinseminarie. In een brief van André Creemers aan Willem van Hees, gedateerd 23 september 1949, wordt gemeld dat hij er niet graag was: Op het seminarie is het nog altijd minder aangenaam en volgens cfr. Vissers is cfr. Vermazeren het erop aan aan het leggen om op het seminarie weg te geraken. (…).1 Op 1 juni 1950 schreef Creemers aan van Hees, dat hij eraan dacht om Jeng te benoemen voor de brousse in Dakwa.2 Uiteindelijk bleef Vermazeren in Bondo.

missiefoto uit Bondo van een vrouw zittend voor open hut maakt eten klaar in schalen die op de grond staan
Maria Matika, leidster van de doopleerlingen, bereidt het eten
missiefoto uit Bondo van een afdak op palen tussen hutten met enkele vrouwen die eten klaarmaken
Klaarmaken van het eten onder een afdak op palen

Het kleinseminarie in Bondo

Blijkbaar verbeterde de sfeer op het kleinseminarie niet echt. Op 14 november 1952 schreef Creemers vanuit Bondo aan Willem van Hees: De bom op het seminarie van Bondo is gisteren ontploft. Ik had de laatste weken al een paar brieven gekregen van Cfr. Schollen en anderen. Ze konden niet meer wachten tot U hier waart, er moest onmiddellijk verandering komen enz. enz. en intussen is ons seminarie stilaan aan het kwijnen, de twee stagiaires van het Grootseminarie zijn het allebei afgestapt, er is geen retorica meer, geen poësis, nog maar een klein stukje derde Latijn enz. Eergisteren heb ik dan ook maar de stoute schoenen aangetrokken en ben naar Monseigneur (Blessing) gegaan, om hem te vragen onmiddellijk het personeel van het seminarie te veranderen, maar ook helemaal. Dat was een zware pil voor Monseigneur. Maar hij heeft toch toegestemd. …

…Ik moet natuurlijk werken met wat ik thans heb en ziehier nu het nieuwe personeel van het seminarie. Directeur: cfr. Vermazeren; professoren: cfr. Jaap Dekker en cfr. Timmers; voor het materiële: broeder Lambertus. Dat is voorlopig alles. Cfr. Scheerder komt terug naar Missie Bondo en zal op het seminarie al de godsdienstlessen geven. Cfr. Hulskamp zal twee klassen latijn geven. Daarmee zal het seminarie voorlopig moeten draaien en een proef doorstaan totdat u hier zijt. Er zullen echter zeker nog twee professoren moeten bijkomen. De professoren van het seminarie krijgen de volgende plaatsen: cfr. School brousse Api, cfr. Rob Carremans missie Lobi, cfr. Wassenberg school missie Bili, abbé Linus Manzi school missie Dakwa. Dan gaat cfr. van Tricht naar Ango voor de school, cfr. Kruitwagen naar Monga voor brousse en cfr. Beckers en van Wetten naar Digba. Wat de secretaris van Monseigneur betreft, die blijft secretaris van Monseigneur, maar aangezien hij daar weinig of niets te doen heeft, neem ik hem mee naar Baye, waar hij voor mij werk in overvloed heeft.3

missiefoto uit Bondo van een vrouw zittend op een boomstronk voor een open hut
Een oude, melaatse vrouw, doopleerlinge op de missie
missiefoto uit Bondo van een melaatse man
Johannes, catechist en melaats; zijn handen en voeten zijn weggerot.

Vervolgens

Een jaar later werd Vermazeren benoemd voor Digba. Van 1954 tot 1956 was hij terug in Bondo als directeur van het kleinseminarie. In 1957 werkte Jeng als broussekapelaan in Baye. In 1958 en 1959 was hij pastoor in Bondo.4 Op 9 april 1959 werd Paul Kruitwagen benoemd tot pastoor van Bondo in de plaats van Jeng Vermazeren, die naar Europa in verlof ging. Kruitwagen zelf werd in Dakwa vervangen door Herman Simons.5

Op 30 mei 1961 overhandigde Petrus Joannes Vermazeren aan het archief van het provincialaat in Leuven een kwaliteitsvol fotoalbum, waaruit de foto’s voor deze bijdrage gekozen zijn.

missiefoto uit Bondo van twee mannen met een spoeltrog in een waterstroom
Goudwinning in Buza (streek van Bondo)

Noten

  1. Arch. Generalaat, 050.3.25
  2. Arch. Generalaat, 050.3.29
  3. Arch. Generalaat, 050.3.44
  4. G. Jansen, Bondo, Apostolisch Vicariaat (1958), in: Chronicon Cruciferorum, 5, 1958, p. 246; W. Vissers, Baye (1958-1959). in: Chronicon Cruciferorum, 6, 1959, p. 33
  5. G. Jansen, Bondo, Apostolisch Vicariaat (1959), in: Chronicon Cruciferorum, Diest, 6, 1959, p. 178